Kerstwandeling in Antwerpen
Sint-Andrieskerk – Kersttaferelen
Een doorlopend stripverhaal
Volg met ons het Bijbelverhaal en zijn personages in de glasramen van de zuidbeuk.
Tweede raam (J.B. Béthune, 1873): boodschap aan Maria en bezoek aan Elisabeth
- De Boodschap (beschouw dit maar als een flashback: door een foutieve restauratie op de tweede plaats beland, hoewel dit het begin is).
- Maria: in lichtblauw-wit, háár liefdevolle kleuren, diep verzonken in haar gebedenboek, schrikt op bij de verschijning van de engel.
- Gods Geest: als een duif, met een stralenbundel (haar kind is door God gezonden).
- Jozef: droomt van de engel die hem geruststelt over deze onverwachte zwangerschap
- Bij het bezoek van Maria aan Elisabeth: de oudere nicht knielt uit respect voor (de jongere) Maria.
- Jozef, vermoeid, leunt op zijn wandelstok.
Derde raam (Stalins & Janssens, 1879)
- De Geboorte. Jezuskind: naakt op een bussel stro (tegen het Bijbelverhaal ‘gewikkeld in doeken’ !)
- Maria: de fiere moeder tilt het dekentje even op en toont haar kindje aan wie het zien.
- Jozef: de stille getuige (zegt in de evangelies géén woord).
- Engel: gebruikt ‘teletekst’ (in het Latijn) voor de boodschap ‘met ster’ van KerstmisHet feest waarop de geboorte van Jezus wordt herdacht. Dit feest wordt altijd op 25 december gevierd.: de vrede van de Heer voor de mensen.
- Elke zondagsliturgie herhaalt dit Gloria & Pax (in vertaling): ‘Eer [aan God] in den hoge’ en vervolg ‘vrede op aarde aan alle mensen van goede wil’.
- Twee schapen: kijken vredelievend toe van achter een houten palissade.
- ‘Drie Koningen’ op bezoek, met respect voor hùn opperkoning (maar ‘politiek dakloos’).
- De oudste (met langste baard), zonder hoofddeksel (de ‘kroon’ ontbloot), knielt eerbiedig neer.
- De tweede (jonger, met modieuze ringbaard), knielt eveneens.
- De derde (enkel besnord, nog golvend haar), laatst aangekomen, staat nog recht; hij mist nog de wijsheid en levenservaring.
- Ster: bleef ‘stille staan’
- De opdracht van Jezus in de tempel.
- Jezus: de eerstgeborene wordt conform de wet van Mozes na 40 dagen aan de Heer aangeboden (‘opgedragen’) in de tempel (tel uit: 2 februari)
- Jozef: hier als jonge vader, draagt het koppel duiven als offerdier (van de armen!)
- Simeon: draagt de kleine voor zich uit en kan nu in vrede heengaan, want hij heeft ‘het Licht van de wereld’ gezien (de kaars als symbool).
- We vieren dit nog met een lichtstoet en pannenkoeken (niet Bijbels maar even lekker als offer !).
Vierde raam: De aanbidding van de herders (Jan Huet, 1965)
- Maria: ligt nog in het kraambed, naar gewoonte met de bijzondere baby op zich, beschermd met een groot laken.
- Herders: komen met lammeren en andere geschenken.
- Dieren: de kudde schapen zie je rechts boven het dak; de indrukwekkende os van oker-bruin ras kijkt naar zijn meester, ondertussen grazend tussen zijn muilbanden; de ezel staat helemaal rechts, allen maar te eten.
Op het altaarHet altaar is het centrale meubel in de Eucharistie. In oorsprong is een altaar een offertafel. Dit past in de theologische visie dat Jezus zichzelf geofferd heeft, door zijn kruisdood, om de mensheid te verlossen, zoals dit symbolisch wordt uitgebeeld op het schilderij “Het Lam Gods” van de gebroeders Van Eyck. In de huidige tijd wordt het altaar dikwijls omschreven als “de tafel van de Heer”. Hierbij verwijst het altaar naar de tafel waaraan Jezus en zijn leerlingen zich bevonden bij de instelling van de Eucharistie tijdens het Laatste Avondmaal. Net zoals Jezus en zijn leerlingen toen, verzamelen de priester en de gelovigen zich rond deze tafel met brood en wijn. van Sint-Anna in de middenbeukDe ruimte tussen de twee middelste reeksen pijlers van het schip.:
- ‘De maagschap van Sint-Anna’ (Maarten Pepijn, ca 1600-1619): familieportret van oma Anna, dochter Maria, ondersteunen beide het kind Jezus (die zelf neefje Johannes de hand reikt).
- De middeleeuwer leeft met alle generaties samen, verbonden in een ‘extended family’ en ziet zo ook de ’ideale familie’ van Jezus.
- Dit apocriefe, niet-Bijbelse thema, werd door het ConcilieEen grote vergadering van kerkelijke ambtsdragers, voornamelijk bisschoppen, onder leiding van de paus, om beslissingen te nemen betreffende het geloof, de kerkelijke gebruiken, enz. Een concilie wordt meestal vernoemd naar de plaats waar het werd gehouden. Voorbeelden: het Concilie van Trente [1635-1653] en het Tweede Vaticaans Concilie [1962-1965], wat voorlopig ook het laatste concilie is. van Trente verboden (maar de volksdevotie ter ere van Sint-Anneke is sterker).
Mariakapel: Lieve-Vrouwebeeld
- Ann Demeulemeester: modeontwerpster van dit moderne en stijlvolle kleed, bruinzwart op wit, de veren van de duif en met lichteffect dankzij de pailletten.
Mariakapel: Maria met Jezuskind en kleine Johannes (schilderij, midden 17e eeuw).
- Maria: met haar vroegere kleurencode, ‘rood’ want een vrouw van vlees en bloed, ‘blauw’ want uitverkoren door de hemel.
- Jezus: nog als piepjonge baby
- Johannes: zijn neefje, volgens de Bijbelse chronologie 6 maanden ouder.
- Timmermansatelier: de familie is thuis.
in het koorIn een kerk met kruisvormig grondplan dat deel van de kerk dat t.o.v. het dwarsschip aan de andere zijde van het schip ligt. In het koor bevindt zich het hoofdaltaar.: De aanbidding van de Wijzen (Hendrik Van Balen ?, begin 17de eeuw).
- Jezus: een levensecht spelend kind, aangetrokken door al wat blinkt en klinkt.
- Oudste wijze: met blinkend kalend hoofd.
- Valkenier; de valkenjacht was een eeuwenoud privilege dat enkel de koningen toekwam; naar barokke traditie kijkt hij, samen met de pages, ons, toeschouwers, recht aan.
- Maria: opnieuw rood-blauw (maar niet kleurecht gewassen: de vernis neigt naar het groen !).
Rechter zijkapel: De geboorte van Christus (Erasmus II Quellinus).
- Een bescheiden en intiem tafereeltje, eenvoudig door de bruine hoofdkleur, enkel het ouderpaar en spaarzaam (goddelijk) licht.
- Heeft de kunstenaar dit als kerkmeesterEen leek die lid is van het kerkbestuur. In die functie is hij/zij medeverantwoordelijk voor het materieel en financieel beheer van het gebouw en alle bezittingen van de kerk. (in 1659) of later bij testament aan zijn parochie geschonken?
- Maria: met gevouwen handen voor het naakte kind, getroffen door de weerkaatste lichtstraal.
- Jezus: in een houten kist, niet op zacht hooi maar op hard stro. Met de ‘graanhalmen’ verwijst dit ook naar het Jezus, ‘het levende brood’, broodnodig voor hart en geest. Een verwijzing ook naar ‘Beth-Lehem’ dat letterlijk ‘Huis-van-het-Brood’ betekent.
- Jozef: bescheiden als altijd, in de schaduw, vol bewondering voor het kind.
