De Antwerpse Sint-Andrieskerk, een openbaring.
De ruimtewerking
De ruimtewerking van een kerk wordt mee bepaald door de afmetingen, de stijl, de symboliek en de lichtinval.
Afmetingen
de lengte: | 77 m, met 26,5 m voor het koorIn een kerk met kruisvormig grondplan dat deel van de kerk dat t.o.v. het dwarsschip aan de andere zijde van het schip ligt. In het koor bevindt zich het hoofdaltaar. |
de breedte: | middenschip: 11 m |
| schipHet achterste gedeelte van de kerk voorbehouden voor de kerkgangers. Het schip loopt tot aan het dwarsschip. en zijbeukenDe ruimte tussen een reeks pijlers van de middenbeuk en een reeks pijlers links of rechts ervan, of de ruimte tussen een reeks pijlers en de buitenmuur.: 23,5 m |
| dwarsbeuken: 42 m |
hoogte: | van de gewelven van het schip: ca. 21 m |
| van het stergewelf in de vieringHet centrale punt van een kerk met kruisvormig grondplan. De viering is het kruispunt tussen de lengteas [gevormd door koor en schip] en de breedteas [gevormd door het dwarsschip].: ca. 23 m |
toren: | 58 m hoog, vierkante bakstenen kern met een zijde van 5,5 m |
Stijl
De gotische stijl wordt hier vertolkt door de lokale Brabants-gotische variant zoals die ook in de gelijktijdig gebouwde Sint-Jacobskerk en Sint-Pauluskerk terug te vinden is. Kenmerken zijn: de sobere buitenarchitectuur, de (pas in de 19de eeuw uitgevoerde) circulatiegang met borstwering vóór elk bovenlicht en de cilindrische zuilen op achtkantige sokkels, bekroond met een kapiteel met koolbladmotief. De beukenIn de lengte is het schip [in uitzonderlijke gevallen ook het dwarsschip] van de kerk opgedeeld in beuken. Een beuk is de ruimte tussen twee reeksen pijlers of tussen een reeks pijlers en de buitenmuur. Elke beuk is opgedeeld in traveeën. liggen onder een kruisribbengewelf, de viering onder een stergewelf en de koorsluiting onder een straalgewelf.
Symboliek
De kerk, met haar grondplan in de vorm van een Latijns kruisEen kruis waarvan het onderste deel van de verticale balk beduidend langer is dan het bovenste deel., een verwijzing naar Jezus’ kruis, is volgens de middeleeuwse traditie naar het oosten ‘georiënteerd’, indachtig de symboliek van het opkomende zonnelicht. Tijdens de misviering, die tot diep in de 20ste eeuw enkel ’s morgens doorgang vindt, richten de gelovigen zich naar Christus, ‘het Licht van de wereld’. De Mariakapel bevindt zich op de ereplaats: rechts op het kruisvormige grondplan (en dus aan de noordkant); vandaar dat het altaarHet altaar is het centrale meubel in de Eucharistie. In oorsprong is een altaar een offertafel. Dit past in de theologische visie dat Jezus zichzelf geofferd heeft, door zijn kruisdood, om de mensheid te verlossen, zoals dit symbolisch wordt uitgebeeld op het schilderij “Het Lam Gods” van de gebroeders Van Eyck. In de huidige tijd wordt het altaar dikwijls omschreven als “de tafel van de Heer”. Hierbij verwijst het altaar naar de tafel waaraan Jezus en zijn leerlingen zich bevonden bij de instelling van de Eucharistie tijdens het Laatste Avondmaal. Net zoals Jezus en zijn leerlingen toen, verzamelen de priester en de gelovigen zich rond deze tafel met brood en wijn. waar Maria’s moeder Anna wordt vereerd, opgesteld staat tegen de noordelijke vieringpijler nabij de Mariakapel. De zuidelijke ligging van de Venerabelkapel en het Heilig-Kruisaltaar symboliseert het volle licht als zinnebeeld van Jezus’ stralende liefde. In de liefde is men bereid zich te geven tot het uiterste (op het kruis), vandaar het Heilig-Kruisaltaar tegen de zuidelijke vieringpijler. Dat liefdesoffer wordt als een levendige realiteit beleefd aan het Heilig-Sacramentsaltaar met als thema het Laatste Avondmaal.
Lichtinval
Bijzonder esthetisch en speels is de heldere lichtinval, zeker door de gebrandschilderde glasramen. Meerdere verrassingseffecten blijven verwondering afdwingen.
Om stil van te worden …
