Schilderij, Otto Van Veen, 1594 -1599; het modello staat in de schatkamer.

Bij het herstel van de kerk na de Beeldenstorm gaat de meeste aandacht naar het nieuwe hoofdaltaar in de hoofdbeuk. Zoals het hoort bij de Contrareformatie, wordt de patroonheilige royaal (437 x 287 cm) opgevoerd als heldhaftige martelaarIemand die weigerde zijn/haar geloof af te zweren en daarom werd gedood. Veel martelaren zijn ook heiligen.. In 1594 word een contract getekend met Otto Van Veen, de schilder die dan in Antwerpen groot gezag heeft en die datzelfde jaar P.P. Rubens als leerling kreeg. De overeenkomst werd gesloten op basis van een gedetailleerd modello van de hand van Van Veen. Sinds 2006 is dat modello terug eigendom van de kerkfabriekEen officiële instelling die de materiële middelen beheert die nodig zijn voor de uitoefening van de eredienst in een parochie. Concreet betekent dit dat zij instaat voor de (ver)bouw(ing) en het onderhoud van het kerkgebouw, de aankoop van liturgische gewaden en voorwerpen, het betalen van lonen van de organist en eventueel personeel, … De kerkfabriek heeft inkomsten uit misintenties, speciale vieringen (m.n. huwelijken en uitvaarten), een deel van de collecte en eventueel uit pacht- en huurgelden van onroerend goed.. We raden u aan om het grote schilderij te vergelijken met het modello dat nu in de schatkamer wordt bewaard. Dit ‘modello’ toont levendige details en kleuren in scherp contrast met het finaal werk, dat later werd gelijmd, overschilderd en herkaderd waardoor het sterk inboette in beeldkwaliteit. Spijtig, zeker wanneer je beseft dat de jonge Rubens als leerling en erna als vennoot meer dan waarschijnlijk hielp in de totstandkoming ervan.

De twee stukken van de predellaDe basis van een retabel. Net zoals het retabel kan de predella geschilderd of gebeeldhouwd zijn. zijn de twee versies van het verhaal van de roeping van de patroonheilige. Links laten Andreas en zijn broer Petrus – naar de synoptische evangeliënEén van de 4 Bijbelboeken waarin het optreden van Jezus, zijn dood en opstanding centraal staan. De 4 evangelisten zijn Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes. Letterlijk betekent evangelie ‘Goed Nieuws’/‘Blijde Boodschap’. Met deze term wordt de kernboodschap van deze boeken aangeduid. – hun netten achter om Jezus te volgen (Mt. 4:18-20). Hun blik is pathetisch, hun fascinatie weergevend. Rechts volgt Andreas – naar Joh.1:35-40 – Jezus met een andere leerling.

Andries, volgens de overlevering apostelDit is de naam die men geeft aan de voornaamste twaalf leerlingen van Jezus, die door Hem gezonden werden om het evangelie te verkondigen. Bij uitbreiding wordt de term ook gebruikt voor andere verkondigers, zoals Paulus en Pater Damiaan (“De apostel der melaatsen”). in het huidige Turkije en Griekenland, stierf als een martelaar rond 66 te Patras. Het tafereel kan verwarren: de Romeinse proconsul is niet de kruisiging van Andries aan het bevelen maar zijn bevrijding ervan, waarbij hij onder druk van de massa het eerste bevel intrekt. De soldaten zijn dus niet het kruis aan het oprichten, maar Andreas aan het losmaken, maar helaas, het is te laat. Andreas bezwijken, omgeven door een aureool van goddelijk licht, teken van Gods aanwezigheid. Het lijkt erop dat vooruitlopend op de vreugde van de ontmoeting met God, hij de pijn van de marteldood niet meer voelt. Symbolisch reiken engelen de hemelse beloning aan Andreas, waardoor het hooggeheven kruis van de marteldood iets meekrijgt van een trofee.

Wanneer 40 jaar later Rubens dit onderwerp opnieuw opneemt voor een Vlaamse kapelEen kleine kerk die geen parochiekerk is. Zij kan deel uitmaken van een groter geheel zoals een ziekenhuis, school of godshuis of op zichzelf staan.
Een afgesloten deel van een kerk met een eigen altaar.
in Madrid weet hij door een dynamische eenheid in de compositie het gehalte aan dramatiek te verhogen. Merk tevens op hoe een vergelijking opgaat met Rubens’ meesterwerk De Kruisoprichting in de kathedraalDe hoofdkerk van een bisdom, waar de zetel van de bisschop staat. van Antwerpen. Niet enkel de compositie is identiek, ook dezelfde figuren verschijnen, zoals het kind en zijn bedroefde moeder op de voorgrond. Van Veen’s pup is er volgroeid tot een bedreigende viervoeter.