Nawoord

Omdat het pauselijke besluit tot opheffing van de jezuïetenorde (1773) een aantal gebieden in de wereld niet bereikt (Nabije Oosten, China, India) of in enkele gevallen niet wordt erkend (Pruisen, Rusland), blijft een kleine rest van de Sociëteit bestaan. Die leidt in 1814 tot het herstel van de Orde door Paus Pius VII. Vrij spoedig groeit het aantal leden van de Sociëteit en kan zij veel van haar vroegere werkzaamheden hervatten, zo ook in België, Vlaanderen, Antwerpen.

In 1834 preken jezuïeten een grote missie in hun oude kerk te Antwerpen. En in 1835 is de Orde opnieuw present te Antwerpen. In 1840 kopen ze een deel terug van het voormalige professiehuis waar ze in 1852 de nieuwe nijverheids- en handelshogeschool Sint-Ignatius oprichten, met ingang in de Korte Nieuwstraat.

In datzelfde jaar 1840 starten ze in de Keizerstraat met het Onze-Lieve-Vrouwe-college, dat in 1878 overgebracht wordt naar de Kunstlei, de huidige Frankrijklei. Daar verrijst naar ontwerp van Jules Bilmeyer een nieuwe jezuïetenkerk (1877–1982), niet in de zogenaamde ‘jezuïetenstijl’, maar in modieuze neogotiek, toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van Gratie. De beide torens die het stadszicht mee bepalen, worden pas toegevoegd in 1909–1910.

Mariënborgh op Beerschot verkrijgen de jezuïeten terug in 1856. Omdat stadsuitbreiding er de landelijke rust onmogelijk maakt, wijkt men uit naar een terrein op de grens van Wilrijk en Edegem, dat eveneens ‘Mariënborgh’ wordt genoemd.

En jawel, de geschiedenis herhaalt zich haast compleet: in 1929 komen de jezuïeten weer in het bezit van het ‘Hof van Liere’ dat ze geheel met eigen middelen laten restaureren. Daar brengen ze de Handelshogeschool, later de Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius Antwerpen (UFSIA) in onder. In 1932 verlaten zij de Korte Nieuwstraat, waar ze worden afgelost door de Zusters van Liefde die er de Handelshogeschool voor meisjes in beginnen. Door fusie met de Katholieke Vlaamse Hogeschool maakt die nu deel uit van Lessius Antwerpen, genoemd naar de jezuïet en Leuvense professor († 1623) voor wie economie pas rendeert als ze gekoppeld is aan ethische reflectie. De campus ‘Carolus’ in de Korte Nieuwstraat ontleent zijn naam aan de naburige kerk Sint-Carolus Borromeus.

Anno 1935 volgt een tweede college voor de Antwerpse agglomeratie: het Nederlandstalige Sint-Xaverius college te Borgerhout.

De Bollandisten waren in Brussel herbegonnen, terwijl het Ruusbroecgenootschap te Antwerpen zich sinds 1925 toelegt op de geschiedenis van de spiritualiteit in de Nederlanden.

Het nieuwe jezuïetenhuis naast de universiteitsgebouwen in de Prinsstraat luistert naar de naam Romero, de sociaal bewogen aartsbisschop-martelaar van El Salvador († 1987): geen lid van de Sociëteit, maar wel iemand die een sterke band had met de maatschappij-betrokken jezuïeten van zijn land.

In 2002 gaat de UFSIA geheel op in de pluralistische Universiteit Antwerpen. Het Universitair Centrum Sint-Ignatius Antwerpen (UCSIA) wil de traditie verderzetten van een jezuïtisch universitair project dat is toegespitst op thema’s die bijzonder gestalte geven aan de christelijke levensvisie en op die manier dienstig is aan het geloof en cultuur en bijdraagt tot een rechtvaardiger samenleving.