Sint-Paulus, de Antwerpse dominicanenkerk, een openbaring.
De kapelEen kleine kerk die geen parochiekerk is. Zij kan deel uitmaken van een groter geheel zoals een ziekenhuis, school of godshuis of op zichzelf staan.
Een afgesloten deel van een kerk met een eigen altaar.
van het Heilig SacramentDe geconsacreerde hostie, waarin men de aanwezigheid van Jezus Christus erkent. Een synoniem is ‘het Venerabel’. In grotere kerken is hieraan een eigen kapel toegewijd, doorgaans aan de zuidzijde van de kerk.
en van de Zoete Naam Jezus
Het Heilig-Kruisaltaar
Het altaarstuk “De Bewening”
Het doek (waarschijnlijk 1654) wordt toegeschreven aan Gaspar De Crayer, maar ook Huybrecht Dirix wordt vermeld. De drie dierbaren van Jezus – zijn moeder Maria, de geliefde leerling Johannes en Maria Magdalena – bewenen zijn dode lichaam. De symboliek van hun kledij zorgt hier voor het trio van de hoofdkleuren: rood, blauw en geel. Een van de tranende engelen, rechts, wijst op de bebloede scherpe punt van de lans waarmee Jezus’ hart doorboord werd. Een andere, vóór hem, houdt de doornenkroon. Het drietalige kruisopschrift ligt helemaal vooraan op de voorgrond links.
Het tabernakel
Twee goddelijke deugden flankeren de herbergzame ‘goud’ beschilderde houten koffer (19de eeuw). Links, als eerste, staat het (christelijk) Geloof, met Jezus’ kruis en een kelkVergulde metalen beker, meestal op een voet, die de priester tijdens de eucharistie gebruikt voor de wijn. met erboven een geconsacreerdeIn de Rooms-Katholieke Kerk het moment waarop tijdens de eucharistie door het uitspreken van de sacramentele woorden het brood en de wijn veranderen in het lichaam en het bloed van Jezus, de zgn. transsubstantiatie. hostie, de EucharistieDit is het ritueel dat de kern vormt van de mis en herinnert aan wat Jezus deed de dag vóór zijn kruisdood. De avond van die dag vierde Jezus het joodse Paasfeest met zijn leerlingen. Na de maaltijd nam hij brood, brak het en gaf het aan zijn leerlingen en zei: “Neem en eet. Dit is mijn lichaam.” Daarna nam hij de beker met wijn, reikte hem rond en zei: “Drink hiervan. Dit is mijn bloed.” Daarna zei Jezus: “Doe dit om mij te gedenken”. Tijdens de Eucharistie herhaalt de priester deze woorden terwijl hij brood [in de vorm van een hostie] breekt en de kelk met wijn ophoudt. Door het verband tussen het gebroken brood en de “gebroken” Jezus op het kruis, wordt Jezus tastbaar aanwezig. Tegelijk herinnert dit gebeuren aan de opdracht voor elke christen: “gebroken brood” zijn waarvan anderen kunnen leven.. Vervolgens de Hoop, met een anker want in elke storm hopen de zeelui om weer veilig voor anker te kunnen gaan. Hun aanwezigheid en hun volgorde zijn te danken aan een citaat van Paulus: “geloof, hoop en liefde: de grote drie, maar de liefde is de grootste” (1 Kor. 13:13). Als “grootste” van de drie krijgt de Liefde de ereplaats in het midden. Zij wordt verzinnebeeld door de kelk en de hostiesEen schijfje brood van ongezuurd tarwemeel dat volgens het Rooms-Katholieke geloof tijdens de eucharistie het lichaam van Christus wordt. die het deurtje versieren, indachtig de (echte) hosties die hier bewaard worden, alias het Heilig SacramentIn het christendom is dit een gewijde handeling waarin God tot de mens komt. Zij markeren belangrijke momenten in het mensenleven. In de katholieke Kerk onderscheidt men zeven sacramenten: doopsel, biecht, eucharistie, vormsel, ziekenzalving, huwelijk en priesterwijding., het teken van Jezus’ liefdevolle offerbereidheid, die in de misDe liturgische viering waarin de eucharistie centraal staat. Ze bestaat uit twee grote delen: de woorddienst en de tafeldienst. De woorddienst omvat gebeden om ontferming, de Bijbellezingen en de homilie. De tafeldienst begint met de offerande, waarbij brood en wijn op het altaar worden geplaatst. Dan volgt het grote dankgebed, waarin de lof van God wordt gezongen en waarin de consecratie plaatsvindt. Vaste onderdelen zijn ook het bidden van het Onzevader en een vredeswens en zo kan men op een symbolische manier aan tafel gaan met Jezus tijdens de communie. De mis eindigt met een wegzending (het Latijnse missa, waarvan ‘mis’ is afgeleid): de opdracht om in dezelfde geest de wereld in te stappen. in het gebroken brood opnieuw beleefd wordt. ‘Goddelijke’ deugden: wat zou een mens zijn zonder?
Op een vergulde houten 18de-eeuwse expositietroon wordt het Heilig Sacrament eveneens getoond te midden van de drie Goddelijke Deugden. De Liefde, centraal vooraan, toont ditmaal een brandend hart.
- Sint-Pauluskerk
- Geschiedenis & Beschrijving
- Inleiding
- Geschiedkundige context
- De bouwgeschiedenis
- Sint-Dominicus
- Sint-Paulus
- De toren
- De architectuur
- Grondplan en legende
- Het hoogkoor
- De Sacramentskapel
- De Mariakapel
- De Rozenkransmysteries
- Predicatie, biecht, muziek
- De wandschilderijen
- De schatkamer
- De calvarietuin
- De “Veemarkt”-poort
- Dominicanenpastoraal
- Dominicanenklooster
- De schilderijen in de pandgang
- De Heilig Kruiskapel
- De weekkapel
- Bibliografie
De wetenschappelijke verantwoording voor de gegevens in verband met De Sacramentskapel van de Sint-Pauluskerk te Antwerpen staat HIER.