Sint-Carolus-Borromeuskerk

Drie keer per jaar kan iedereen een schilderijwissel boven het altaar van de Sint-Carolus Borromeüskerk bijwonen. Met de hulp van vrijwilligers houden we deze traditie, die al sinds de 17^de eeuw bestaat, in ere.

Welke bedoeling zit er achter de schilderijwissel?

Het concilie van Trente (1545 – 1563) besloot dat kunst een middel moest zijn om het geloof voor iedereen duidelijk en aantrekkelijk te maken. De barok, die furore maakte, was de uitverkoren stijl.

De Jezuïeten, opgericht in 1540, kregen de opdracht de kennis van de Bijbel bij de katholieke gelovigen op te krikken door onderwijs en prediking. Zij kozen voor het gesproken woord ondersteund door het beeld.

Het imposante portiekaltaar in de toenmalige jezuïetenkerk Sint-Ignatius, nu Sint-Carolus Borromeuïs, waar de eucharistie wordt gevierd onder een schilderij van twee verdiepingen hoog, trekt alle aandacht.

De jezuïeten wilden er enkele specifiek katholieke geloofspunten in de verf zetten:

• allereerst het liefde-offer van Jezus dat in de Mis (het ‘misoffer’) wordt herhaald,
• vervolgens de verheerlijking van Maria in de hemel als hoopvol toekomstperspectief voor elke sterveling
• en tenslotte de heiligen (van de eigen orde) die door hun voorbeeldige levenswijze ook nu bij God voor ons kunnen bemiddelen

Om de aandacht gaande te houden werd het altaarschilderij (minstens) vier maal per jaar gewisseld overeenkomstig het kerkelijk jaar.

Wie wisselt de schilderijen en op welke manier?

• De wisseling van de schilderijen gebeurt nog steeds met dank aan een vaste ploeg vrijwilligers. Driemaal per jaar ziet u een ander beeld boven het hoofdaltaar. Dat is niet alleen maar decor. We willen de bezoeker verbazen en raken, en de gelovige of zoekende mens een beeldvoorstelling (Andachtsbild) aanreiken, als hulp bij gebed en meditatie.

Alle schilderijen van het hoofdaltaar kunnen in sleuven verdwijnen waardoor er een heuse bühne te voorschijn komt waar vroeger religieus toneel werd gespeeld, bv. een levende Kerststal.

• Achter het altaar zijn in de vloer verschillende gleuven waarin plaats is voor vier schilderijen. Met een katrol laten we het ene schilderij zakken, waarna we een ander schilderij omhoog trekken. U kunt het enigszins, qua aanpak vergelijken met een decorwissel in het theater. De goed voorbereide ‘operatie’ duurt maar een kwartier, maar we combineren dat met een spirituele inleiding en met gegidste rondleidingen door TOPA (Toerisme Pastoraal Antwerpen) na de schilderijwissel”

Hoeveel schilderijen worden er gewisseld?

Oorspronkelijk waren er vier altaarschilderijen, nu nog drie.

• De Kruisoprichting door Gerard Seghers (1624)
• De kroning van Maria door Cornelis Schut (1635)

zijn origineel.

De andere oorspronkelijke twee:

• de Mirakelen van de Heilige Ignatius van Loyola (1617 – 1618)
• de Mirakelen van de Heilige Franciscus Xaverius, (1617-1618)

beide door Pieter Paul Rubens, zijn na de opheffing van de jezuïetenorde in 1773 naar Wenen verhuisd.

Later werd terug een derde schilderij toegevoegd:  Onze-Lieve-Vrouw van de Karmel door Gustaaf Wappers (1840).

Wanneer gebeurt het en tot wie richt zich dit?

• Op Aswoensdag, hangen we om 14 uur De Kruisoprichting
• Op Paasmaandag komt om 14.00. uur Onze-Lieve-Vrouw van de Karmel
• De laatste wissel van het jaar met de De kroning van Maria vindt plaats tijdens de ‘Nacht van de Kerken’, in augustus op de zaterdag voor het feest van Maria-Tenhemelopneming om 20 uur, Iedereen is dan welkom vanaf 19.00. uur om dit unieke gebeuren mee te maken.

U krijgt na de schilderijwissel gratis rondleidingen door de TOPA-gidsen en u kunt de wereldberoemde kantkamer bezoeken (5 EUR p.p.)