De Antwerpse jezuïetenkerk, een openbaring.
De Sint-Franciscus-Xaveriuskapel
In de noordelijke zijbeukDe ruimte tussen een reeks pijlers van de middenbeuk en een reeks pijlers links of rechts ervan, of de ruimte tussen een reeks pijlers en de buitenmuur. loopt de lambrisering van 1720 met een cyclus van 20 taferelen uit het leven van Sint-Franciscus Xaverius uit op het koortje met het aan hem toegewijde altaarHet altaar is het centrale meubel in de Eucharistie. In oorsprong is een altaar een offertafel. Dit past in de theologische visie dat Jezus zichzelf geofferd heeft, door zijn kruisdood, om de mensheid te verlossen, zoals dit symbolisch wordt uitgebeeld op het schilderij “Het Lam Gods” van de gebroeders Van Eyck. In de huidige tijd wordt het altaar dikwijls omschreven als “de tafel van de Heer”. Hierbij verwijst het altaar naar de tafel waaraan Jezus en zijn leerlingen zich bevonden bij de instelling van de Eucharistie tijdens het Laatste Avondmaal. Net zoals Jezus en zijn leerlingen toen, verzamelen de priester en de gelovigen zich rond deze tafel met brood en wijn. (1621). Ook hier ligt het accent op het wonderbaarlijke, ook al komt de ‘apostelDit is de naam die men geeft aan de voornaamste twaalf leerlingen van Jezus, die door Hem gezonden werden om het evangelie te verkondigen. Bij uitbreiding wordt de term ook gebruikt voor andere verkondigers, zoals Paulus en Pater Damiaan (“De apostel der melaatsen”). van India’ – zoals hij in de boog boven de apsisHalfronde of veelhoekige uitbouw waar zich het hoofdaltaar bevindt in een kerk. wordt genoemd – sterk naar voor als een ondernemend, doortastend en heldhaftig geloofsverkondiger. Het belangrijkste attribuut voor deze missionaris is een kruisbeeld (crucifix) in de opgestoken hand, ten teken van zijn prediking; trouwens als jongeling had Francisco al een vurige verering tot de gekruisigde Christus. Xaverius is meestal te herkennen aan de witte superplieEen halflang wit gewaad met lange mouwen dat over een soutane wordt gedragen. Rochet [als ‘roket’ uitgesproken] is een synoniem. en de stolaEen lange strook stof die door de priester om de hals wordt gedragen en waarvan de twee uiteinden vooraan even lang zijn. De stool wordt gedragen tijdens de mis en het toedienen van de andere sacramenten. boven de zwarte jezuïetentoog: dit is de liturgische kledij om (de bekeerlingen) te dopen.
De ‘apostel van India’ werkt vooral te Goa, waar hij een college sticht, en aan de Zuidkust bij de armen en verdrukten. Hij gaat veel om met de jeugd en tracht zo ook de ouderen te bereiken voor Jezus’ boodschap. Nadat hij verschillende eilanden van de Indonesische archipel heeft doorkruist, zoekt hij in zijn geliefd Japan aansluiting bij vorsten en geleerden, die hem tenslotte verwijzen naar hét cultuurland China. Op weg daarnaar overlijdt de grote missionaris op het verlaten eiland Sancian in 1552. Zijn sterfdag 3 december is nu zijn kerkelijke feestdag. Zijn lichaam rust in Goa.
Deze missionaris die – in een tijd dat er nog niet met het vliegtuig heen en weer werd gevlogen – eens én voorgoed zijn familie, vrienden en cultuur verlaten had, wakkerde met zijn indrukwekkende briefwisseling vele jonge idealisten aan om jezuïeten-missionaris te worden. In zijn spoor zijn meerdere Vlamingen (‘Flamencos’) naar het Verre Oosten getrokken; denk maar aan paterPriester die lid is van een religieuze orde. Ferdinand Verbiest die aangesteld werd als opperastronoom en de bouwer werd van het keizerlijke observatorium in Peking (1688). Vandaar dat de stichting aan de Katholieke Universiteit Leuven die de relaties met China behartigt, zijn naam draagt.
Deze missies in het Verre Oosten werden vanuit Antwerpen bevoorraad met religieuze kunstwerken en vooral met duizenden prentjes (gravures). De artistieke beïnvloeding was wederzijds; daarvan getuigt onder meer het Chinees liturgisch textiel in de sacristieDe kamer waar de priester(s), de gebedsvoorganger(s) en de misdienaar(s) en/of acoliet(en) zich voorbereiden en omkleden voor de mis..
- Sint-Carolus Borromeuskerk
- Geschiedenis & Beschrijving
- Inleiding
- De historische context
- Voorplein en Residentie
- Voorgeschiedenis
- Het college
- Ruimtewerking
- Straatnamen
- Professenhuis
- Sodaliteitsgebouw
- Voorgevel
- Toren
- Interieur
- Hoofdaltaar
- Preekstoel
- Biechtstoelen
- Plafondcycli
- Mariakapel
- Sint-Ignatiuskapel
- Sint-Franciscus Xaveriuskapel
- Galerijen
- Orgel
- Sacristie
- Bij het buitengaan
- Nawoord
- Bibliografie