Bij het verlaten van de kerk via het tochtportaalRuimte die, meestal binnenin, tegen de buitendeur is aangebouwd om te voorkomen dat de openstaande buitendeur voortdurend tocht veroorzaakt in het gebouw. (Jan Pieter I Van Baurscheit, 1721) tonen een paar levensgrote dames twee van de belangrijkste deugden in het leven: links, vertrouwend geloof (kruis), rechts, vaste hoop (anker) (de weerhaak is afgebroken). Van op afstand is te midden van beide een derde deugd te zien, bovenop het portaal: de liefde, gesymboliseerd door een moeder die minzaam met haar kindjes omgaat. Samen beelden ze de drie goddelijke deugden uit. Hun positionering beantwoordt volledig aan het vers in de Bijbel: ‘Nu blijven geloof, hoop en liefde: de grote drie; maar de liefde is de grootste’ (1 Kor. 13:13). Vermits men in onze cultuur leest van links naar rechts, staat de deugd van het geloof, links, dit is op de eerste plaats. De hoop volgt op de tweede plaats, rechts. De ‘grootste’ van de drie goddelijke deugden bekleedt de voornaamste plaats, tronend in hun midden.

Meestal staan de drie goddelijke deugden in de barok afgebeeld op een altaarHet altaar is het centrale meubel in de Eucharistie. In oorsprong is een altaar een offertafel. Dit past in de theologische visie dat Jezus zichzelf geofferd heeft, door zijn kruisdood, om de mensheid te verlossen, zoals dit symbolisch wordt uitgebeeld op het schilderij “Het Lam Gods” van de gebroeders Van Eyck. In de huidige tijd wordt het altaar dikwijls omschreven als “de tafel van de Heer”. Hierbij verwijst het altaar naar de tafel waaraan Jezus en zijn leerlingen zich bevonden bij de instelling van de Eucharistie tijdens het Laatste Avondmaal. Net zoals Jezus en zijn leerlingen toen, verzamelen de priester en de gelovigen zich rond deze tafel met brood en wijn. waar men Jezus’ liefde-offer viert. Waarom dan hier op het tochtportaal, en enkel te zien bij het buitengaan? Zou het geïnspireerd zijn door een anekdote uit het levensverhaal van Ignatius? Bij diens vertrek uit Barcelona naar Rome (ca. 20 maart 1523) verweet iemand hem dat hij er onverstandig aan deed op pelgrimsreis te gaan naar het Heilig Land zonder kennis van de talen en zonder metgezel. Ignatius die zich geheel op God wilde verlaten en ook geen geld meenam, repliceerde dat ‘het enige dat hij verlangde te bezitten, drie deugden waren: geloof, hoop en liefde’. Een duurzame boodschap voor al wie zich voor zijn reis door het leven enkel voorziet van materiële bagage …

Zo dit slechts de enige bijdrage mocht zijn van de kunstzinnige jezuïeten van weleer voor de levenskunst van de bezoekers van vandaag, dan nog mag het opzet van deze exuberante kerk als geslaagd bestempeld worden: mensen helpen nadenken en kiezen ‘tot meerdere eer van God’.

Eens weer buiten op het Hendrik Conscienceplein, werp je misschien nog graag opnieuw een blik op de stralende gevel of … op een aangenaam terrasje. Maar let eens even op het zware ijzeren hekken (1873) dat de artistieke gevel moet beschermen. Bij toeval zijn de staken verlucht met kruisjes, afwisselend met een hartje en een anker. Nogmaals de drie goddelijke deugden! Waar het hart van vol is … loopt ook de kerkelijke kunst van te over …