Op reis in eigen stad
Een dagje ESPAÑA in Antwerpen
de Handelsbeurs
Twaalfmaandenstraat
Een kruispunt voor alle windstreken
Vanaf 1498 verhuizen individuele handelaars uit landen rond de Middellandse zee uit het protectionistisch ingestelde Brugge naar het vrijhandelslievende Antwerpen. (waar Het Spaans consulaat er evenwel gevestigd bleef).
Naarmate Antwerpen in de Gouden Eeuw belangrijker werd voor de internationale handel maakten de kooplieden gebruik van een telkens groter gebouw. Sinds 1531 is het verzamelen geblazen in een écht beursgebouw, het eerste ter wereld dat voor dit doel gebouwd wordt. Deze – kortweg – ‘beurs’ (bolsa) was het financieel centrum van de wereld, praktisch voorzien maar ook gesymboliseerd door een toegang in elke windrichting. Elke werkdag kon je hier een bont gezelschap van buitenlandse handelaars aantreffen: Portugezen en Spanjaarden, Italianen en Fransen, Duitsers en Nederlanders, Engelsen en Scandinaviërs.
Filips II draineerde er in 1566 alle beschikbare kapitalen naar zijn koninklijke schatkist (La Hacienda Real) maar moest er ook enkele keren het staatsbankroet ondergaan (‘D’ voor ‘default’ in 1557, 1560, 1575 en 1596).
Het gebouw was in de 19de eeuw nog maar net gemoderniseerd, of het viel in 1858 ten prooi aan een verwoestende brand. Zonder dralen werd het voor de gestaag groeiende havenstad door architect Joseph Schadde heropgebouwd en voltooid in 1872, opnieuw met een glazen koepel. Een grondige restauratie werd in 2020 beëindigd.
Dank zij de stadsarchieven kan je dan ook naspeuren wie hier een grond of woning kocht meestal in de nieuw opkomende, ruim bemeten wijk tussen Keizerstraat en Meir, rond de Handelsbeurs.
De huidige aanblik van Meir 31-33 is niet erg esthetisch, maar in 1564 kocht Antonio del Rio dit van de familie van Stralen en bouwde er een waar stadspaleis (beginnend aan huidig nr. 29). Het is te bewonderen op de gravure van een steekspel voor zijn deur uit 1594. Deze del Rio is ook bekend van kasteel Cleydael in Aartselaar. De volgende eigenaars heetten Loys Perez (in 1570) en Fernando Ximenez (in 1583). De oudere generatie herinnert zich enkel ‘Magasin de la Bourse’, de iets jongere wellicht P&C.
De klassieke monumentale stijl die veel zetels van banken en verzekeringsmaatschappijen kenmerkt, zal je ook in de zuiderse landen tegenkomen; het klimaat zet daar de weelderige architectuur en decoratie meer in het zonnetje.
Het perspectief van de Meir wordt al bijna een eeuw afgesloten door het Torengebouw. De architecten Jos Smolderen en Jan Vanhoenacker zetten een eigentijds ‘art-déco’ gebouw rond het stalen skelet.
De eerste Spaanse wolkenkrabber is even iconisch: het Telefónicagebouw (1926-1929, Madrid, Gran Via 24), met zijn 89 m hoogte erg verwant. De architect bleef wel in de traditie van barokke versiering.
Camino: Meir > Meirbrug > Eiermarkt
