De Onze-Lieve-Vrouwetoren van Antwerpen

De Onze–Lieve-Vrouwetoren is hét iconische en meest geliefde monument van Antwerpen. Niet de hoogte, maar veeleer het unieke, sierlijke silhouet typeert al 500 jaar de stad en maakt deze toren tot het iconische monument van Antwerpen. Wie vanop de autostrade, ondanks alle concurrerende hoogbouw, de toren ontwaart, voelt zich terug thuis. Wil je in of buiten een quiz scoren met je kennis over haar hoogte? Geen probleem. Met een van de meest eenvoudige ezelsbruggetjes ken en onthoud je zijn uitzonderlijke hoogte van 1 2 3 meter, waarmee hij trouwens tussen alle kerktorens van de Nederlanden als hoogste uitsteekt. Daarmee is nog niet gezegd dat de toren op ‘een, twee, drie’ is voltooid. De duur van de bouw bedraagt bijna net geen eeuw; dus afronden tot ‘100 jaar’ weze toegestaan (ca. 1420-1518). Velen meten hun kerktoren liever niet met deze toren, zij het niet enkel omwille van de afmetingen.

Veel wezenlijker dan de getallen van zo’n bouwwerk, is de schoonheid ervan. In tegenstelling tot de meeste kerktorens met hun plots spits oplopende torennaald gaat er hier een opwaartse beweging uit van de geleidelijke versmalling naar de top toe. Een dynamische eenheid die erg veel weg heeft van een ruimteraket die vertrekkensklaar staat. Dat bedoelt hij ook te zijn: een vingerwijzing naar de Hemel. Hij wil de aandacht van de eindige mens verheffen naar het oneindige om al het tijdelijke op aarde te relativeren – lees: in relatie te brengen – met de oneindigheid van Gods liefde.

Mocht deze toren zich bevinden op Frans grondgebied, hij zou wereldwijd bekend staan als de mooiste kathedraaltoren van la douce France…

Het 500-jaar oude bouwwerk blijft een fascinerende topprestatie van technisch kunnen: ‘hoe hebben ze dit ooit voor mekaar gekregen met de beperkte middelen van toen? Alleen al als je bedenkt: ‘Hoe het bekronende massieve ‘topstuk’ van X ton na 110 m hijswerk ginds boven op zijn plaats krijgen? Dan wordt deze ‘wijsvinger van God’, zoals men in het Duits zegt, al gauw ook een symbool van het zelfbewustzijn van de stedelingen die hetzij aan de voet ervan of vanuit hun woon- of werkruimte er steevast naar opkijken. De praktische hulpmiddelen die het leven helpen oriënteren, zijn ondertussen hun monopolie verloren aan meer hedendaagse toepassingen. Vrije radiomuziek heeft de beiaard onttroond, en wil je zicht krijgen op de tijdsaanduiding dan hoef je niet langer in de verte naar immense, vergulde wijzerplaten te staren om al even vergulde wijzers te ontwaren; een blik naar de kleine cijfers aan de pols kan al volstaan. En in plaats van zelf aan weersvoorspellingen te doen aan de hand van de met de wind meedraaiende torenhaan, word je nu door weersvoorspellingen verwend, weliswaar ten koste van actieve betrokkenheid met de natuur, die zelfs doorwinterde stadsmussen vroeger nog kenden. En toch: klokkengelui blijven welgekomen om het gejaagde ritme van het opgewonden stadsleven te bedaren, ongewone beiaardklanken slagen erin het schreeuwerige van constante decibels te overstemmen en vrolijker te stemmen.

Wie aandacht heeft voor het waarom der dingen, krijgt ook oog voor een kleinood, waar gans de verticale opgang van de toren op gefocust is: het vergulde en zon-weerkaatsende kruis in de top, Dat prijkt daar als sleutel tot de Hemel.