Onze-Lieve-Vrouwekathedraal

De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal met haar unieke, 123 m-hoge ‘Onze-Lieve-Vrouwetoren’ is het symbool van Antwerpen. Zonder deze trots van de Antwerpenaren is geen stadszicht representatief. Dat die toren hoort bij een katholiek bedehuis maakt voor vele Antwerpenaren weinig uit. Niet-katholieken aanzien haar eerder als belfort, overigens een van haar functies.

Een kathedrale kerk onderscheidt zich van andere kerken niet zozeer door haar afmetingen dan wel door de ‘cathedra’. Omdat de bisschopsstoel meestal in de hoofdkerk van een bestuurlijke en economische hoofdplaats staat, zijn ‘kathedrale’ kerken doorgaans groots opgevat. Overigens had Antwerpen bij de bouw van de huidige kathedraalDe hoofdkerk van een bisdom, waar de zetel van de bisschop staat. nog niet die bisschopsfunctie. Als opvolger van de oudste parochiekerk van Antwerpen was de O.-L.-Vrouwkerk ook een ‘collegiale’ kerk met een kapittelAlle kanunniken die verbonden zijn aan een kathedraal of een andere belangrijke kerk, die men dan kapittelkerk of collegiale kerk noemt. In een klooster of abdij is dit ook de vergadering van de religieuzen, in een kapittelzaal, ‘met stem in het kapittel’. van kanunnikenIemand die samen met andere kanunniken verbonden is aan een kathedraal of collegiale kerk en als voornaamste taak heeft, in te staan voor het koorgebed. die dagelijks in het koorIn een kerk met kruisvormig grondplan dat deel van de kerk dat t.o.v. het dwarsschip aan de andere zijde van het schip ligt. In het koor bevindt zich het hoofdaltaar. het officie bidden. Tegelijkertijd is ze als parochiekerk de moederkerk van de latere parochiekerken. Als hoofdkerk van Antwerpen huisvestte zij, althans tot het Frans Revolutionair Bewind, de voornaamste ambachten en gilden met hun altaarHet altaar is het centrale meubel in de Eucharistie. In oorsprong is een altaar een offertafel. Dit past in de theologische visie dat Jezus zichzelf geofferd heeft, door zijn kruisdood, om de mensheid te verlossen, zoals dit symbolisch wordt uitgebeeld op het schilderij “Het Lam Gods” van de gebroeders Van Eyck. In de huidige tijd wordt het altaar dikwijls omschreven als “de tafel van de Heer”. Hierbij verwijst het altaar naar de tafel waaraan Jezus en zijn leerlingen zich bevonden bij de instelling van de Eucharistie tijdens het Laatste Avondmaal. Net zoals Jezus en zijn leerlingen toen, verzamelen de priester en de gelovigen zich rond deze tafel met brood en wijn., hetzij in een koor- of straalkapelEen kapel aan de gebogen achterwand van het koor. In de symboliek van het kruisvormige grondplan, waarbij het koor voor het hoofd van de gekruisigde Jezus staat, vormen deze kapellen a.h.w. een stralenkrans rond dit hoofd. Vandaar dat ze soms ook ‘straalkapellen’ worden genoemd., hetzij tegen een van de talloze pijlers. Reden overigens waarom de gotische kerk nog tijdens haar bouw einde 15^de eeuw uitgebreid wordt met een 5^de en een 6^de zijbeukDe ruimte tussen een reeks pijlers van de middenbeuk en een reeks pijlers links of rechts ervan, of de ruimte tussen een reeks pijlers en de buitenmuur.. Dit verleent de kerk haar uniek wijds karakter. En alsof dat nog niet volstond, wilde men de kerk, die nu al de grootste gotische kerk van de Nederlanden is, in de jaren 1520 nog vergroten om te voorzien in meer en grotere altaarruimten.

Pas in 1559 wordt Antwerpen verheven tot zetel van een bisdom en komt er in de hoofdkerk op het koor een bisschopszetel bij. Afgeschaft in 1801, wordt het bisdom Antwerpen in 1961 heropgericht. Ook nu wil de kathedraal haar missie vervullen als moederkerk voor de katholieken in de Scheldestad en het bisdom. Een plek waar velen hopen zich thuis en geborgen te weten, niet enkel onder de gewelven, maar – méér nog – vanuit deze bede tot God, de Heer van alle Leven:

“Laat mij voor altijd in uw tent wonen,
schuilen onder de schaduw van uw vleugels” (Ps. 61:5)