De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen, een openbaring.
Het hoofdaltaar
Voor het imposante, neoclassicistische hoofdaltaar kan stadsbouwmeester Jan Blom in 1822–1824 gebruik maken van de rood geaderde zuilen en de witmarmeren predellaDe basis van een retabel. Net zoals het retabel kan de predella geschilderd of gebeeldhouwd zijn. die afkomstig zijn van het laatbarokke hoofdaltaar van de voormalige Sint-Walburgiskerk uit 1734–1737. De beroemde beeldhouwer, Willem Ignatius Kerricx, was daar ook als kerkmeesterEen leek die lid is van het kerkbestuur. In die functie is hij/zij medeverantwoordelijk voor het materieel en financieel beheer van het gebouw en alle bezittingen van de kerk. aan verbonden.
Het thema van de predella, De oprichting van de bronzen slang, was gekozen in functie van het altaarstuk aldaar: De oprichting van Jezus’ kruis (door Rubens). In de woestijn wordt het zondige joodse volk gestraft door een plaag van dodelijk giftige slangen. Met zijn staf toont Mozes de bronzen slang waarnaar men moet opkijken om in leven te blijven (Num. 21:4–9): een voorafbeelding voor Christus, verheven op het kruis, naar wie de hele mensheid kan opkijken om redding te vinden. Wie zoals de priesterIn de Rooms-Katholieke Kerk is de priester een ongehuwde man die door de bisschop tot priester is gewijd, waardoor hij het recht heeft om de zes andere sacramenten toe te dienen: het doopsel, het vormsel, de biecht, de eucharistie, het huwelijk en de ziekenzalving. voorheen de slachtoffers in close up bekijkt, zal er niet onberoerd bij blijven: je ziet als bij bevroren filmbeelden dodelijke angst en radeloosheid in het marmer uitgedrukt. Wie meer het geheel overschouwt, merkt hoe de uitgestrekte armen en de reikhalzende blikken de droge verhaalstof weten om te vormen tot een woelige scene vol paniek. De strenge blik van de richting aanwijzende Mozes imponeert: door de diep uitgebeitelde gezichtstrekken ontstaat er een scherp schaduwreliëf, wat zijn leidinggevende en bedarende rol kracht bijzet. De kathedraalDe hoofdkerk van een bisdom, waar de zetel van de bisschop staat. bezit eveneens de twee witmarmeren medaillons, Sint-Walburgis en Sint-Eligius, die de voetstukken van Kerricx’ altaarHet altaar is het centrale meubel in de Eucharistie. In oorsprong is een altaar een offertafel. Dit past in de theologische visie dat Jezus zichzelf geofferd heeft, door zijn kruisdood, om de mensheid te verlossen, zoals dit symbolisch wordt uitgebeeld op het schilderij “Het Lam Gods” van de gebroeders Van Eyck. In de huidige tijd wordt het altaar dikwijls omschreven als “de tafel van de Heer”. Hierbij verwijst het altaar naar de tafel waaraan Jezus en zijn leerlingen zich bevonden bij de instelling van de Eucharistie tijdens het Laatste Avondmaal. Net zoals Jezus en zijn leerlingen toen, verzamelen de priester en de gelovigen zich rond deze tafel met brood en wijn. in de Sint-Walburgiskerk sierden (cf. de buitenluiken van De Kruisoprichting).
Het grote doek van Abraham Matthijssens (1633) op de achterzijde van het hoofdaltaar geeft het moment weer dat voorafgaat aan Maria’s tenhemelopneming aan de voorzijde: het sterfbed van Maria, omringd door de apostelenDit is de naam die men geeft aan de voornaamste twaalf leerlingen van Jezus, die door Hem gezonden werden om het evangelie te verkondigen. Bij uitbreiding wordt de term ook gebruikt voor andere verkondigers, zoals Paulus en Pater Damiaan (“De apostel der melaatsen”). en de drie legendarische vrouwen die haar zullen afleggen.
Op de classicistische fries van Mathias van Bree (1823) daaronder geven drie grisailleschilderingen een tafereel weer uit het leven van Maria voor ze Jezus ter wereld bracht: De Boodschap, Het huwelijk met Jozef, en Het bezoek aan Elisabeth. Het uitzonderlijk geslaagde trompe-l’oeil heeft hier reeds menig bezoeker de illusie van bas-reliëfs bezorgd!
Daaronder prijkt een van die heerlijke voorbeelden van de Vlaamse barokbeeldhouwkunst: drie witmarmeren reliëfs afkomstig van het altaar van de kuipers.
