Sint-Paulus, de Antwerpse dominicanenkerk, een openbaring.
De nieuwe devotie van de kruiswegVeertien afbeeldingen van de lijdensweg van Jezus, als spirituele inspiratiebron. De bedoeling is om bij elke afbeelding [of statie] biddend en bezinnend halt houdt. vindt in de overvolle Sint-Pauluskerk een plek in de naburige pandgang, die als kapelEen kleine kerk die geen parochiekerk is. Zij kan deel uitmaken van een groter geheel zoals een ziekenhuis, school of godshuis of op zichzelf staan.
Een afgesloten deel van een kerk met een eigen altaar.
wordt ingericht.
Boven de ingang leest men “Wees gegroet // o Kruis // mijne eenige hoop!”, bij het verlaten van de kapel: “Ontferm // onzer Heer, // Ontferm U onzer.”: het gebed waarmee het volk tijdens de Kruisweg elke vermelding van een nieuwe statie beaamt.
De 14 statiesEén van de veertien etappes van de kruisweg: • Jezus wordt ter dood veroordeeld;
• Jezus neemt het kruis op;
• Jezus valt de eerste keer;
• Jezus ontmoet Zijn Moeder;
• Simon van Cyrene helpt Jezus’ kruis te dragen;
• Veronica droogt het gelaat van Jezus;
• Jezus valt de tweede keer;
• Jezus troost de wenende vrouwen;
• Jezus valt de derde keer;
• Jezus wordt ontkleed;
• Jezus wordt aan het kruis genageld;
• Jezus sterft;
• Jezus wordt van het kruis afgenomen;
• Jezus wordt in een graf gelegd.
van de kruisweg zijn een typische neogotische realisatie van Jean-Baptist de Boeck en Jean-Baptist van Wint (1888-1889).
Typisch voor het neogotische historicisme verkiest men een evocatie van het 16de-eeuwse leven in de Nederlanden, met dito kledij en bewapening. In de stad vertonen de gebouwen zowel gotische als renaissancistische motieven. Het stadslandschap evolueert geleidelijk aan, gaande van Pilatus’ paleis, via de straten van Jeruzalem naar de plek van Golgotha en ten slotte het rotsgraf daar vlakbij. De stad Jeruzalem wordt opgebouwd met Italiaanse renaissancepaleizen en Vlaamse gotische huizen en torens in baksteen. Vaak slaan figuurtjes toneelmatig in de verte en in de hoogte vanop balkons of vanuit ramen het hoofdgebeuren gade. Om het reliëf uit zijn beslotenheid binnen de bak en de lijst te bevrijden, laten de beeldhouwers vaak links of rechts een driedimensionale figuur als het ware uit het tafereel stappen.
Merk bij de zesde statie, met Veronica, hoe de kunstenaar, indachtig de Antwerpse traditie van religieuze straatbeelden, het straathoekbeeld van een sater heeft aangebracht, dat staat voor het heidendom.
Op de halfronde boog boven de altaarnis staat de tekst die bij de Kruisweg na elke aanduiding van een statie door het volk hardop gebeden wordt:
“Wij aanbidden u Christus en loven u omdat / Gij door uw kruis de wereld verlost hebt.”
Het marmeren antependiumLetterlijk: ‘voorhangsel’. Een versiering die men aan de voorkant van het altaar plaatst en deze doorgaans volledig afdekt. Een antependium kan van verschillende materialen zijn gemaakt: zilver (zoals in de Antwerpse kathedraal), hout maar ook textiel. In dit laatste geval wordt het soms aangepast aan de liturgische kleuren. bevat de namen van de parochianen die omwille van hun verzet tegen de vijand omgekomen zijn in de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Het gaat zowel om de gesneuvelde soldaten als om de “met de kogel door het hoofd geschoten” (lees: terechtgestelde) verzetsstrijders.
- Sint-Pauluskerk
- Geschiedenis & Beschrijving
- Inleiding
- Geschiedkundige context
- De bouwgeschiedenis
- Sint-Dominicus
- Sint-Paulus
- De toren
- De architectuur
- Grondplan en legende
- Het hoogkoor
- De Sacramentskapel
- De Mariakapel
- De Rozenkransmysteries
- Predicatie, biecht, muziek
- De wandschilderijen
- De schatkamer
- De calvarietuin
- De “Veemarkt”-poort
- Dominicanenpastoraal
- Dominicanenklooster
- De schilderijen in de pandgang
- De Heilig Kruiskapel
- De weekkapel
- Bibliografie