Sleutel tot de Sint-Jacobskerk te Antwerpen.
Hoe een monument de geschiedenis volgt
ALGEMENE GESCHIEDENIS | DATUM | GESCHIEDENIS SINT-JACOBSKERK | |
R O M E I N E N | stichting van Rome | 754 v. Chr. | |
Julius Caesar lijft Gallië in bij het Romeinse Rijk | 51 v. Chr. | ||
Jezus’ geboorte te Bethlehem | 4 v. Chr. | ||
Jezus’ kruisdood te Jeruzalem | 33 | ||
Missietochten van de apostelenDit is de naam die men geeft aan de voornaamste twaalf leerlingen van Jezus, die door Hem gezonden werden om het evangelie te verkondigen. Bij uitbreiding wordt de term ook gebruikt voor andere verkondigers, zoals Paulus en Pater Damiaan (“De apostel der melaatsen”). | |||
marteldood Jacobus de Meerdere in Palestina op bevel van Herodes Agrippa I | 44 | ||
christenvervolgingen | |||
edict van Milaan door keizer Constantijn: godsdienstvrijheid voor de christenen | 313 | ||
val van het West-Romeinse Rijk | 476 | ||
M I D D E L E E U W E N
| missionering van de Nederlanden | 7de eeuw | eerste Antwerps parochiekerkje Sint-Pieter en Paul |
Karel de Grote keizer van het West-Romeinse Rijk | 800 |
| |
Verdrag van Verdun: opsplitsing van het Karolingische Rijk. Scheldegrens; | 843 | ||
Slag van Clavijo: Spanjaarden verslaan de Moren; legende van ‘Santiago Matamoros’ | 844
| ||
Antwerpen: markgraafschap van het HeiligeDit is een titel die de Kerk aan een overledene toekent die bijzonder rechtschapen en gelovig heeft geleefd. In de Rooms-Katholieke en de Orthodoxe Kerk mogen heiligen worden vereerd (niet aanbeden). Een aantal heiligen zijn ook martelaren. Roomse Rijk der Duitse Natie | ca. 973 | ||
Populariteit bedevaart naar Compostella | 11de eeuw | ||
Romaanse basiliekEen eretitel die aan een kerkgebouw wordt toegekend omwille van zijn bijzondere betekenis, bijvoorbeeld als bedevaartsoord. In België zijn er 29 basilieken, waarvan de bekendste die van Scherpenheuvel en die van Koekelberg zijn. Deze kerken hebben in het geheel niet de vorm van een basilica. te Compostella | 1078-1128 | ||
1124 | oprichting O.-L.-Vrouweparochie | ||
begin 14de eeuw | 3de stadsvest aan Oude Vest (Sint-Jacobstraat) | ||
1356-1406 | (°) bouw gotisch koorIn een kerk met kruisvormig grondplan dat deel van de kerk dat t.o.v. het dwarsschip aan de andere zijde van het schip ligt. In het koor bevindt zich het hoofdaltaar. O.-L.-Vrouwekerk | ||
Vlaanderen bezet Antwerpen | 1399 | Melding van de Sint-Jacobsbroederschap | |
1410 | 4de stadsuitbreiding met Kipdorpvest en -poort | ||
1413-‘15 | bouw gotische Sint-Jacobkapel (ter hoogte van de huidige noorderbeuk) | ||
1476 | oprichting Sint-Jacobsparochie; verheffing kapelEen kleine kerk die geen parochiekerk is. Zij kan deel uitmaken van een groter geheel zoals een ziekenhuis, school of godshuis of op zichzelf staan. Een afgesloten deel van een kerk met een eigen altaar. tot parochiekerk | ||
1477 | Wijding kerkhof en doopvontDe stenen of metalen kuip met wijwater, gebruikt voor het toedienen van het doopsel. Vaak staat/stond de doopvont in een speciaal hiervoor ontworpen doopkapel, meestal dicht bij de ingang van de kerk. | ||
Maximiliaan van Oostenrijk privilegieert Antwerpen: begin van de ‘gouden eeuw’ | 1488 | ||
1491 | aanvang bouw (west-)toren o.l.v. Herman I de Waghemaekere | ||
|
N I E U W E
T I J D | Christoffel Columbus in Amerika | 1492 | |
1496 | bouwproject-schilderij (Hendrik van Wueluwe) | ||
1497 | aanvang bouw schipHet achterste gedeelte van de kerk voorbehouden voor de kerkgangers. Het schip loopt tot aan het dwarsschip. | ||
Luther maakt zijn stellingen bekend | 1517 | Sint-Rochus altaarpanelen | |
(°) 1518 | (°) voltooiing noordertoren O.-L.-Vrouwekerk | ||
(°) 1521 | (°) aanvang ‘nieuwe werck’ O.-L.-Vrouwekerk | ||
1524 | Loterij ten voordele van de bouw | ||
ts.1525-‘33 | definitieve stopzetting van de (toren-)bouwwerken | ||
ConcilieEen grote vergadering van kerkelijke ambtsdragers, voornamelijk bisschoppen, onder leiding van de paus, om beslissingen te nemen betreffende het geloof, de kerkelijke gebruiken, enz. Een concilie wordt meestal vernoemd naar de plaats waar het werd gehouden. Voorbeelden: het Concilie van Trente [1635-1653] en het Tweede Vaticaans Concilie [1962-1965], wat voorlopig ook het laatste concilie is. van Trente | 1545-‘63 | ||
1552 | heropening bouwwerf: bouw kruisbeukHet dwarsschip vormt a.h.w. de dwarsbalk van het kruisvormige grondplan. Het dwarsschip bestaat uit twee kruisbeuken of dwarsbeuken, die elk links en rechts een uitsprong vormen t.o.v. het schip. Synoniem Transept. | ||
1554 | inwijding H. Sacramentskapel | ||
nieuwe bisdommen in de Nederlanden | 1559 | (°) O.-L.-Vrouwekerk wordt ‘kathedraal’ | |
Beeldenstorm Nederlanden | 1566 | Beeldenstorm | |
1567 | Poortomlijsting noorderdwarsbeuk | ||
Calvinistisch Bestuur in Antwerpen | 1577-‘85 | ||
Religievrede | 1579 | ||
1580 | opdeling: schip calvinisten, dwarsbeuk katholieken | ||
1581 | kerk volledig van de calvinisten: ‘zuivering’ interieur | ||
Farnese herovert Antwerpen voor Spanje | 1585 | kerk opnieuw geheel voor de katholieke eredienst vernieuwing meubilair, o.m. altarenHet altaar is het centrale meubel in de Eucharistie. In oorsprong is een altaar een offertafel. Dit past in de theologische visie dat Jezus zichzelf geofferd heeft, door zijn kruisdood, om de mensheid te verlossen, zoals dit symbolisch wordt uitgebeeld op het schilderij “Het Lam Gods” van de gebroeders Van Eyck. In de huidige tijd wordt het altaar dikwijls omschreven als “de tafel van de Heer”. Hierbij verwijst het altaar naar de tafel waaraan Jezus en zijn leerlingen zich bevonden bij de instelling van de Eucharistie tijdens het Laatste Avondmaal. Net zoals Jezus en zijn leerlingen toen, verzamelen de priester en de gelovigen zich rond deze tafel met brood en wijn. v.d. ambachten | |
nederlaag Spaanse Armada; opberging Jacobus’ reliekenEen overblijfsel van het lichaam van een heilige of een (deel van) een voorwerp dat met een heilige, Jezus of Maria in contact is geweest. De allereerste heiligdommen werden gebouwd op graven van heiligen. Om deze heilige aanwezig te brengen in andere kerken en kapellen werden overblijfselen van deze heiligen verspreid. De eerste altaren waren meestal de sarcofagen van de heiligen. Vandaar ook het gebruik om relieken onder de altaarsteen te plaatsen. Relieken worden ook bewaard in reliekschrijnen en eventueel tentoongesteld in reliekhouders. buiten Compostella | 1588 | ||
1602-‘56 | bouw koor en kranskapellenEen kapel aan de gebogen achterwand van het koor. In de symboliek van het kruisvormige grondplan, waarbij het koor voor het hoofd van de gekruisigde Jezus staat, vormen deze kapellen a.h.w. een stralenkrans rond dit hoofd. Vandaar dat ze soms ook ‘straalkapellen’ worden genoemd. | ||
1656-‘57 | oprichting en installatie kapittelAlle kanunniken die verbonden zijn aan een kathedraal of een andere belangrijke kerk, die men dan kapittelkerk of collegiale kerk noemt. In een klooster of abdij is dit ook de vergadering van de religieuzen, in een kapittelzaal, ‘met stem in het kapittel’. Sint-Jacob | ||
1658-‘70 | koorgestoelteGeheel van koorbanken. (gebrs. Herry) | ||
1664 | Maria-altaar (S. Van den Eynde) | ||
1669 | koordoksaal (S. De Neve) | ||
1670 | H. Sacramentsaltaar (P. Verbruggen I en L. Willemssens) | ||
1685 | hoofdaltaar (A. Quellin II en W. Kerrickx) | ||
1705 | titel ‘vermaard kapittel’ door Paus Clemens XI | ||
1727-‘28 | koororgelkast (J.-B. Forceville en M. van der Voort I) | ||
verbod v. Jozef II van Oostenrijk te begraven in kerken en stedelijke centra | 1784 | nieuwe begraafplaats voor Sint-Jacobparochie op Stuivenberg; in kerk enkel nog gedenkmonumenten | |
M O D E R N E
T I J D
| Franse Revolutie | 1789 | |
Zuidelijke Nederlanden door Frankrijk geannexeerd; toepassing antikatholieke wetgeving | 1794
| kerk gesloten. Verkoop kerkzilver en schilderijen omwille van de opgelegde Franse oorlogsbelasting. | |
1795 | Rubens’ Madonna met heiligen naar het Louvre | ||
1797-‘98 | nationalisatie van kerken | ||
Afschaffing van gilden en ambachten | 1797 | verbanning pastoorEen priester die verantwoordelijk is voor een parochie. Van Camp | |
1798 | beëdigd kapelaan J.B. Mortelmans officieel ‘bedienaar’ | ||
concordaat Pius VII – Napoleon Bonaparte met afschaffing v. h. bisdom Antwerpen | 1801 | Rubens’ Madonna met heiligen in École Centrale, Antw. | |
1802 | Heropend als parochiekerk, afgeschaft als collegiale | ||
1803 | terugkeer pastoor Van Camp kopie van Rubens’ Madonna met heiligen terug | ||
nederlaag van Napoleon | 1813 | ||
terugkeer geroofde schilderijen uit Frankrijk | 1815 | Rubens’ Madonna met heiligen weer in grafkapel | |
onafhankelijkheid van België | 1830 | ||
19de eeuw | barokke stoffering: apostelbeelden, tochtportalen, orgel | ||
1911 | eerste restauratie kerk en toren | ||
Eerste Wereldoorlog | 1914-‘18 | Rubens’ Madonna met heiligen in veiligheid in KMSKA | |
1938 | klassering als Beschermd Monument | ||
Tweede Wereldoorlog | 1940-‘45 | Rubens’ Madonna met heiligen in veiligheid in bunker | |
1943 | roof van de klokken; overschildering koperen balusters | ||
1944-‘45 | teistering door V1-bom; teistering door V2-bom | ||
3/3/1946 | heropening kerk | ||
heroprichting bisdom Antwerpen | 1961 | ||
1965 | begin restauratiewerken | ||
14/8/1967 | brand(-stichting) dak kooromgangWandelgang rond het hoogkoor, waarop eventueel koorkapellen en kranskapellen uitgeven. | ||
1974-‘76 | restauratie koor | ||
1977 | terugkeer Rubens’ Madonna met heiligen bisschopswijding Godfried Danneels | ||
1979 | bisschopswijding Paul Van den Berghe | ||
1979-1991 | parochie opgenomen in de parochie van KathedraalDe hoofdkerk van een bisdom, waar de zetel van de bisschop staat. | ||
2002 | einde eerste onderzoek van de wandschilderingen | ||
2009 | bisschopswijding Johan Bonny |
