Antwerpen, Kerken en Toerisme
Toerismepastoraal, Bisdom Antwerpen (TOPA vzw)

Sint-Andrieskerk, Antwerpen

Wat is waarheid?

Schilderij, Alain Senez, 2012

Dit kunstwerk vormt de tegenhanger van het Muntersaltaar in de noordelijke dwarsbeuk. Terwijl bij deze laatste de macht van het geld centraal staat, is het hier te doen om het fenomeen van de media. Als geen andere bepalen deze twee machten onze hedendaagse samenleving.

Na een verbanning van 40 jaar in de kelders kreeg het beeld Sint-Franciscus van Sales een nieuwe plek in de kerk, omdat hij de patroonheilige der journalisten is. Deze verhuis vormde de impuls voor de creatie van een hedendaags werk door de Franse kunstenaar Alain Senez, gekend voor zijn meesterlijke weergave van het licht.

Elke dag worden we overspoeld door een heuse informatie-tsunami afkomstig vanuit verschillende mediabronnen. De hamvraag die aldus ontstaat, is: ‘Wat is waarheid?’ dezelfde vraag overigens die Pontius Pilatus stelde net voor Jezus werd berecht (‘Quid est veritas?’; Johannes 18:38). Hoe meer informatie, hoe pertinenter Pilatus’ vraag wordt. Zoals de kunstenaar duidelijk maakt aan de hand van een afbeelding van de ‘Corriere dela Sera’, kan monopolie een bron van manipulatie zijn; maar ook de overheid zelf, zoals aangetoond met de ‘Pravda’, het nieuwsblad van de voormalige Sovjet-Unie.

Het brengt ons bij Plato en zijn parabel van de grot: zolang we in deze fysieke wereld verblijven, worden we beperkt door onze positie in tijd en ruimte, zeker wat kennis betreft.

Uiteindelijk zal het in het hiernamaals zijn – de eeuwige wereld van idealen – waar we bevrijd worden van elke positionele beperking zodat we de volledige waarheid kunnen vatten. Moeten we op Pilatus’ vraag dan antwoorden dat er niet zoiets bestaat als waarheid? Verre van: de waarheidsvraag dient te fascineren en is een uitnodiging tot verdere ontdekking, met als doel om zo er dicht mogelijk bij te geraken en waarheid enigszins te vatten.

Sleutelfiguur is Sint-Francis van Sales die hier drie maal wordt afgebeeld: in onze wereld met een geïdealiseerd barok portret op de muur, in de achtergrond wandelend als hemelse heilige in het hiernamaals, en als zodanig geprojecteerd op een scherm, maar met een afwijkend beeld, opnieuw ver van de waarheid.

De waarheidsvraag is niet enkel van belang voor Hercules Poirot of kamerfilosofen maar raakt ook uw leven. Merkt u aldus de camera op in de rechterbovenhoek?