De Antwerpse Sint-Andrieskerk, een openbaring.
Kruisweg
De kruiswegVeertien afbeeldingen van de lijdensweg van Jezus, als spirituele inspiratiebron. De bedoeling is om bij elke afbeelding [of statie] biddend en bezinnend halt houdt. van de Sint-Andrieskerk (1845–1857) is de oudste in zijn genre in Antwerpen. Liefst twaalf schilders hebben één of twee statiesEén van de veertien etappes van de kruisweg: • Jezus wordt ter dood veroordeeld;
• Jezus neemt het kruis op;
• Jezus valt de eerste keer;
• Jezus ontmoet Zijn Moeder;
• Simon van Cyrene helpt Jezus’ kruis te dragen;
• Veronica droogt het gelaat van Jezus;
• Jezus valt de tweede keer;
• Jezus troost de wenende vrouwen;
• Jezus valt de derde keer;
• Jezus wordt ontkleed;
• Jezus wordt aan het kruis genageld;
• Jezus sterft;
• Jezus wordt van het kruis afgenomen;
• Jezus wordt in een graf gelegd.
uitgevoerd in barokke stijl. Al zijn de grote schilderijen kleurrijk en pathetisch en al hebben sommige kunstenaars hun inspiratie gezocht bij het werk van grote meesters, toch blijft het ensemble vaak academisch koel. Vincent van Gogh, die in 1886 naar hun werk komt kijken, waarschijnlijk gestimuleerd door zijn professoren van de Antwerpse academie, vindt het maar niets.
De reeks, een initiatief van pastoorEen priester die verantwoordelijk is voor een parochie. Visschers, verleent het interieur van de kerk alleszins een meer aangeklede indruk. Dat deed ze zeker toen ze nog vervat zat in monumentale barokke lijsten waarin passie-instrumenten verwerkt waren, evenals een cartouche met de titel van het tafereel en de naam van de schenkers. Bij de restauratie van het interieur in 1970–1975 pasten deze lijsten niet in de versoberingspolitiek van die tijd. De schilderijen moesten zelfs plaatsmaken voor de esthetiek van pure architectuur (lees: nieuwe, maar valse colonnetten). De kruiswegstaties werden in de beide dwarsbeuken dicht bij elkaar opgehangen.
In 2003 worden ze op hun oorspronkelijke plaats teruggehangen. De lijsten, opgeborgen in een stadsmagazijn, zijn echter verloren. In plaats van een (overbodige) beschrijvende titel van de respectieve kruiswegstatie te herhalen, het op- of aftellen van de kruiswegstaties te benadrukken of de naam van de mecenassen weer tot leven te roepen, willen de Nederlandse en Engelse onderschriften een indringende vraag ter overweging voorhouden.
| 1ste statie | Jezus wordt ter dood veroordeeld (Karel Wauters, 1852) Jezus verschijnt voor de Romeinse landvoogd Pontius Pilatus, symbool van de laffe onrechtvaardige rechter. (P. Pilatus) ‘Ik was mijn handen in onschuld.’ (P. Pilate) ‘I wash my hands of this.’ (getuige) ‘O ja?’ (witness) ‘Do you think so?’ |
| 2de statie | Jezus wordt met het kruis beladen (Jules Romain Pecher, 1854) Wie liefheeft tot het uiterste, If you love without limits, veroordeelt zichzelf en moet zijn kruis dragen. you condemn yourself to carry the cross. |
| 3de statie | Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis (Lambert Mathieu, 1852) Jezus draagt zijn kruis uit liefde voor u. Jesus carries his cross out of love for you. Wat is uw antwoord hierop? What is your reply? |
| 4de statie | Jezus ontmoet zijn moeder Maria (Jan-Baptist Van Rooy, 1845) (Jezus) ‘Moeder!’ (Jesus) ‘Mother!’ (Maria) ‘Kind!’ (Mary) ‘My child!’ De twee afzonderlijke uitroepen kunnen op een tweede interpretatie niveau als één uitdrukking gelezen worden: Moeder én Kind. Hoezeer dat kind zijn kinderjaren ook ontgroeid is, de unieke band van de moeder met haar kind blijft. |
| 5de statie | Simon van Cyrene helpt Jezus bij het dragen van het kruis (Alexander Markelbach, 1854) (Simon van Cyrene) ‘Uit liefde voor u, Jezus.’ (Simon from Cyrene) ‘Out of love for you, Jesus.’ Wiens kruis help jij dragen? Whose cross do you help to carry? |
| 6de statie | Jezus ontmoet Veronica (Edward Dujardin, 1854) ‘Moge God het licht van zijn gelaat op u laten schijnen!’ (Liturgie van Goede VrijdagDe vrijdag vóór Pasen, waarop men de kruisdood van Jezus herdenkt. Traditioneel wordt op deze dag de kruisweg gebruikt als bron voor meditatie.) ‘May God let his face shine its light upon us!’ (Liturgy of Good Friday) |
| 7de statie | Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis (Karel Verlat, 1856) ‘Onze smarten heeft Hij gedragen.’ (Jes.53,4) ‘Our sorrows he carried.’ (Is 53,4) ‘Dankzij Zijn striemen is er genezing voor ons.’ (Jes.53,5) ‘Through His wounds we are healed.’ (Is 53,5) |
| 8ste statie | Jezus troost de wenende vrouwen (Antoon Van Ysendyck, 1851) (Jezus) ‘Huil niet om Mij, huil liever om uzelf.’ (Lc. 23,28) (Jesus) ‘Do not weep for me; weep rather for yourselves.’ (Lk 23,28) |
| 9de statie | Jezus valt voor de derde maal onder het kruis (Jozef Correns, 1849) ‘Zie het Lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt.’ (Joh.1,29) ‘This is the Lamb of God who takes away the sins of the world.’ (Jn 1,29) |
| 10de statie | Jezus ontkleed (Petrus Kremer, 1850) ‘Man van smarten, door ons gemeden en geminacht.’ (Jes.53,3) ‘A man of sorrows, rejected and despised by men.’ (Is 53,3) |
| 11de statie | Jezus aan het kruis genageld (Louis Hendrix, 1857) (Jezus) ‘Vader, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen.’ (Lc.23,34) (Jesus) ‘Forgive them, Lord, they aren’t aware of what they are doing.’ (Lk 23,28) |
| 12de statie | Jezus sterft op het kruis (Alexander Merkelbach, 1853) (Jezus) ‘Wat kon ik nog meer voor u gedaan hebben?’ (Jesus) ‘What more could I have done for you?’ |
| 13de statie | De bewening (Karel Verlat, 1850) ‘Wat een moeder lijden kan!’ ‘How much a mother suffers!’ (Hendrik Conscience) |
| 14de statie | Jezus’ graflegging (Jan Baptist Van Eycken, 1844) ‘Na al dat lijden zal Hij het licht mogen zien.’ (Jes. 53,11) ‘After his ordeal He will see the light.’ (Is 53,11) |
