De bijgebouwen

Bij een parochiekerk hoort de ambtswoning van de parochieherder, de pastoorEen priester die verantwoordelijk is voor een parochie.. Dit ‘pastoreel huys’ aan de oostkant van de kerk, achter het koorIn een kerk met kruisvormig grondplan dat deel van de kerk dat t.o.v. het dwarsschip aan de andere zijde van het schip ligt. In het koor bevindt zich het hoofdaltaar., moet in 1765 wijken voor de uitbreiding van dat koor. Voor de nieuwe pastorie laat de kerkfabriekEen officiële instelling die de materiële middelen beheert die nodig zijn voor de uitoefening van de eredienst in een parochie. Concreet betekent dit dat zij instaat voor de (ver)bouw(ing) en het onderhoud van het kerkgebouw, de aankoop van liturgische gewaden en voorwerpen, het betalen van lonen van de organist en eventueel personeel, … De kerkfabriek heeft inkomsten uit misintenties, speciale vieringen (m.n. huwelijken en uitvaarten), een deel van de collecte en eventueel uit pacht- en huurgelden van onroerend goed. in 1767 de huizen Sint-Marcus en Sint-Jan in de Kerkstraat tot één geheel verbouwen (nu Sint-Andriesstraat 7). De blauwe hardstenen deuromlijsting integreert de waaier tot één geheel in Lodewijk XV-stijl.

Onder impuls van pastoor en cultuurhistoricus Peter Visschers legt de kerkfabriek in 1852 op het voormalige ‘klein kerkhof’ de eerste steen voor een ruime pastorie naar een ontwerp van Pierre Paul Stoop. De ironie van het noodlot wil dat de erudiete priesterIn de Rooms-Katholieke Kerk is de priester een ongehuwde man die door de bisschop tot priester is gewijd, waardoor hij het recht heeft om de zes andere sacramenten toe te dienen: het doopsel, het vormsel, de biecht, de eucharistie, het huwelijk en de ziekenzalving. vijf jaar later, in zijn enthousiasme om zijn bibliotheek te raadplegen, van een ladder valt. Hij komt er niet meer bovenop en overlijdt in 1861. Het gepolychromeerde houten Mariabeeld op de straathoek, dat hier in 1963 werd geplaatst, is afkomstig van de hoek Bogaardestraat en Aalmoezenierstraat.

In 1864–1866 bouwt J. Van Hall de grote sacristieDe kamer waar de priester(s), de gebedsvoorganger(s) en de misdienaar(s) en/of acoliet(en) zich voorbereiden en omkleden voor de mis.. Ze wordt met het hoogkoorIn een groot koor met verschillende onderdelen, is het hoogkoor dat deel van het koor waar zich het hoofdaltaar bevindt. verbonden via een gang dwars door de oude sacristie van 1769, die zo opgesplitst wordt in meerdere kleine vertrekken, waaronder de misdienaarskamer.

Een van de eerste gebouwen van de nieuwe parochie in 1529 is bestemd voor de parochiale school o.l.v. meester Claudius Luython. Voor de kinderen die zes dagen op zeven thuis de stiel van vader leren, richt de parochie in 1606 de zondagsschool op.

Om in de 19de eeuw tegemoet te komen aan de enorme kinderpopulatie bouwt de parochie vier scholen, waaronder een in 1874–1877 op de grond van het voormalige noordelijke kerkhof; architect is Lodewijk Baeckelmans. In dit gebouw komen naast de grote zaal voor de zondagsschool ook een magazijn en de nieuwe, neogotische kerkmeestersEen leek die lid is van het kerkbestuur. In die functie is hij/zij medeverantwoordelijk voor het materieel en financieel beheer van het gebouw en alle bezittingen van de kerk. kamer. De zondagsschool dient nadien als catechesekapel en sinds de ravage door de V-bom-inslag op 2 januari 1945 als winterkapel.

In de kerkmeesterskamer prijkt een mooie verzameling 20ste-eeuwse kerkinterieurs, onder meer van Edgar Farasijn (1858–1938), Felix Gogo (1872–1953), Robert Boudry (1878–1965), Lambert Laureys (actief ca. 1935), Leo Engels (1882–1952), Jos Tilleux (1896–1978), Remi Van Sluys (1907–1994) en Bernard Steyaert (1909–1997). Vooral het hoogbarokke Heilig-Kruisaltaar aan de zonnige zuidkant komt dikwijls in beeld. Van twee pastoors die elk een aparte inbreng hebben in de geschiedenis van de kerk is er een portret: Alexander Van der Stallen (Jan Mertens, na 1788 en Petrus Visschers (Jozef Correns, 1848).