In de kasten van de sacristie

De kantcollectie van de Sint-Carolus Borromeuskerk bestaat volledig uit stukken die in de loop der tijd in deze kerk werden gebruikt en die in het Antwerpse werden geproduceerd. Opvallend is het groot aantal stukken linnen met kant versierd en kantstroken uit de 17de eeuw. De grote verscheidenheid van kanttypes illustreert het enorme belang van Antwerpen als centrum van de kanthandel in de Zuidelijke Nederlanden in de 17de en de 18de eeuw.

Eén der belangrijkste stukken van de verzameling is het communiebankkleed dat werd samengesteld uit fragmenten van een hongerdoek, dat ca. 1621 werd gemaakt om tijdens de vastenDit is de voorbereidingstijd op Pasen, die ook wel de Veertigdagentijd wordt genoemd. Hij begint op Aswoensdag en eindigt op de zaterdag voor Pasen. Wanneer men de 6 zondagen van de vasten niet meetelt, heeft men zo 40 dagen waarin christenen worden geacht om soberder te leven. De laatste week van de vasten noemt men de Goede Week. het hoofdaltaar aan het oog te onttrekken. Het bestaat uit delen filetwerk en open borduurwerk. De vierkanten in filet stellen scenes voor uit het leven van Sint-Ignatius. De kopergravures van Cornelius I Galle uit het boek Vita Beati P. Ignatii Loiolae (1609) dienden als model voor dit handwerk. Belangrijk is dat deze gravures werden gemaakt naar ontwerpen van Peter Paul Rubens.

Naast de vele stroken klos- en naaldkant is er een interessante verzameling corporalen, afgeboord met ragfijne kloskant uit de 18de eeuw.

De textielcollectie omvat verder een aanzienlijk aantal antepedendia (‘voorhangsels’ voor altaartafels) en gewaden uit de 17de en 18de eeuw, vervaardigd uit kostbare zijden weefsels, goud- en zilverlaken en fluweel, overvloedig versierd met borduurwerk uit gouddraad en veelkleurige zijde.

Een uniek voorbeeld van Antwerps vakmanschap is het zogenaamde Rubensgewaad met bijpassend antependiumLetterlijk: ‘voorhangsel’. Een versiering die men aan de voorkant van het altaar plaatst en deze doorgaans volledig afdekt. Een antependium kan van verschillende materialen zijn gemaakt: zilver (zoals in de Antwerpse kathedraal), hout maar ook textiel. In dit laatste geval wordt het soms aangepast aan de liturgische kleuren. uit 1629, afkomstig van de kerk van de geschoeide karmelieten op de Meir. Het gemoireerd zilverlaken is versierd met decoratief rankwerk in reliëfgoudborduurwerk en figuratieve medaillons in vlakborduurwerk in veelkleurige zijde. De taferelen gaan terug op composities van Rubens.

Wondermooi is het zijdeborduurwerk uit China. Een antependium uit de 17de eeuw toont veelkleurige vogels en bloemenranken rond een majestueus IHS-monogram in goudborduurwerk. Uit de 18de eeuw dateren een stel gewaden, twee antependia en een baldakijn versierd met kleine bloemen, vogels en vlinders geborduurd met veelkleurige zijden draad op witte zijde. Ook als lieve Chinese vrouw (met spleetogen) oogt Maria op de kazuifelMouwloos gewaad dat de priester boven de albe en de stool draagt tijdens de mis. moederlijk goed. Vergeten we niet dat de artistieke beïnvloeding wederzijds was: de missies in het Verre Oosten werden immers eerst vanuit Antwerpen bevoorraad met religieuze kunstwerken en vooral met duizenden gegraveerde prentjes.