De man die het kruis draagt (Jan Fabre)

Dankzij een mecenas die het in langdurig bruikleen gaf is de kathedraalDe hoofdkerk van een bisdom, waar de zetel van de bisschop staat. sinds november 2015 opnieuw een thuis voor een hedendaags kunstwerk. De man die het kruis draagt is een levensgroot beeld in gepolijst brons door de bekende multidisciplinaire kunstenaar Jan Fabre uit Antwerpen. Hij drukt zijn stempel op de hedendaagse kunst door een beeldtaal te gebruiken die ofwel doordrongen is van surrealisme in een animistisch universum of intens ingetogen, bijna dromerig zoals bij De man die de wolken meet hoog op het dak van de Singel. Ook hier, in de stilte van een kathedraal, weerspiegelt het gelaat van de kunstenaar die in volle concentratie naar het kruis staart en het vooralsnog weet te balanceren, als het ware een mystiek moment. De bezoeker voelt dat er in het stilstaan toch iets intens aan het gebeuren is en wordt uitgenodigd zich achter de man te scharen. In deze kerkruimte word je als bezoeker geconfronteerd met het religieuze, met het transcendente. Elke mens komt in zijn of haar leven voor vragen te staan naar dat wat hem of haar overstijgt en de vraag die het beeld stelt is: kun je hiervoor een evenwicht vinden in je leven?

In plaats van enkel antwoorden te bieden, wil de Kerk allereerst de ruimte bieden voor de levensvragen van de mens. Misschien is het dan ook geen toeval dat de vrome Thomas More zijn zoektocht naar Utopia (1516) niet in de toenmalige beurs van Antwerpen, maar uitgerekend in deze kerk laat aanvangen. Al is het voor de actuele mens minder vanzelfsprekend om dat verre ideaal in het geloof te zoeken, toch wil de Kerk de hunker naar dat streven bij elke mens blijven aanwakkeren. PastoorEen priester die verantwoordelijk is voor een parochie. Bart Paepen, initiatiefnemer van deze opstelling hier, zegt daarover: ‘Kijk goed naar dit concrete beeld: een man draagt een enorm houten kruis op zijn rechterhand. Hij is geen profeet of apostelDit is de naam die men geeft aan de voornaamste twaalf leerlingen van Jezus, die door Hem gezonden werden om het evangelie te verkondigen. Bij uitbreiding wordt de term ook gebruikt voor andere verkondigers, zoals Paulus en Pater Damiaan (“De apostel der melaatsen”)., geen martelaarIemand die weigerde zijn/haar geloof af te zweren en daarom werd gedood. Veel martelaren zijn ook heiligen. of heiligeDit is een titel die de Kerk aan een overledene toekent die bijzonder rechtschapen en gelovig heeft geleefd. In de Rooms-Katholieke en de Orthodoxe Kerk mogen heiligen worden vereerd (niet aanbeden). Een aantal heiligen zijn ook martelaren.. Hij is iemand die in de kathedraal doet waartoe wij elke bezoeker, ongeacht zijn achtergrond of overtuiging, willen uitnodigen. Neem zelf het kruis eens vast, teken van Gods liefde voor alle mensen, teken van het engagement dat Hij van zijn volgelingen vraagt. Neem het kruis op en balanceer het. Mogelijk slaag je er niet in om het rechtop te houden. Misschien is het te zwaar of te moeilijk. Misschien moet je later nog eens proberen. Mogelijk vind je het maar niets, dan mag je het laten vallen. Wie weet lukt het en voelt het juist aan. Dan zou het wel eens kunnen dat je richting en zin in het leven hebt gevonden.’

De (verdere) weg van het geloof valt in deze kathedraal sinds kort ook af te lezen van het liturgisch meubilair, te beginnen bij de preekstoelEen kerkmeubel, dat nu meestal in onbruik is geraakt en dat bestaat uit een verhoog vanwaar de predikant de kerkgangers toesprak. Meestal staat een preekstoel in het midden aan de zuidzijde van de kerk., nu eerder symbool voor het aanhoren van Gods woord. Wie het Woord opneemt, kan daarop antwoord geven door bij de tegenoverliggende doopvontDe stenen of metalen kuip met wijwater, gebruikt voor het toedienen van het doopsel. Vaak staat/stond de doopvont in een speciaal hiervoor ontworpen doopkapel, meestal dicht bij de ingang van de kerk. het geloof aan te nemen, zoals volwassenen doen in de paaswakeDe avondlijke liturgische viering op de vooravond van Pasen. De paaswake is de belangrijkste kerkelijke viering. Ze is het feest van het licht, het feest van het water en het feest van de vreugde om Jezus’ verrijzenis. Tijdens deze viering wordt de nieuwe paaskaars ontstoken en het nieuwe wijwater gewijd.. Het altaarHet altaar is het centrale meubel in de Eucharistie. In oorsprong is een altaar een offertafel. Dit past in de theologische visie dat Jezus zichzelf geofferd heeft, door zijn kruisdood, om de mensheid te verlossen, zoals dit symbolisch wordt uitgebeeld op het schilderij “Het Lam Gods” van de gebroeders Van Eyck. In de huidige tijd wordt het altaar dikwijls omschreven als “de tafel van de Heer”. Hierbij verwijst het altaar naar de tafel waaraan Jezus en zijn leerlingen zich bevonden bij de instelling van de Eucharistie tijdens het Laatste Avondmaal. Net zoals Jezus en zijn leerlingen toen, verzamelen de priester en de gelovigen zich rond deze tafel met brood en wijn. nodigt je dan uit voor de ontmoeting met de levende Christus, centraal in elke eucharistieviering. De wandeling, die startte met een vraag over het kruis, krijgt dan langs deze weg een antwoord in het triomfkruisGroot kruisbeeld dat in de eerste boog van het koor of hoogkoor hangt. In kerken met een doksaal staat het triomfkruis meestal hierop. dat tussen altaar en koepel zweeft. Hierop toont de man die het kruis ten einde toe gedragen heeft, de weg naar de Goddelijke ontmoeting (gesuggereerd door Maria’s tenhemelopneming hoog in de koepel).

Hoe dan ook, door het beeld van Fabre hier te plaatsen, is men erin geslaagd om sinds lange tijd opnieuw een eigentijds kunstwerk in het interieur te plaatsen. Net als de eerste bouwers van deze kerk hadden voorzien, vindt de bezoeker die vandaag binnenstapt een kunstwerk waarin hij zichzelf kan herkennen, zich daardoor welkom voelt, en zich bezint, waardoor de kathedraal haar eeuwenoude rol met verve voortzet.